DT News - Vietnam - Hiện nay, bệnh nhân nhìn nhận AI một cách tích cực — như một công cụ hỗ trợ chứ không phải thay thế cho bác sĩ lâm sàng

Dental Tribune International

T7. 30 Tháng 8 2025

Lưu lại

Vào tháng 6, Dental Tribune International đã đưa tin về một nghiên cứu sâu sắc nhằm khám phá quan điểm của bệnh nhân nha khoa về vai trò ngày càng gia tăng của trí tuệ nhân tạo (AI) trong phòng khám nha khoa. Kết quả chính của nghiên cứu cho thấy rằng, phù hợp với quan điểm khoa học nói chung, hầu hết bệnh nhân đều xem AI như một công cụ bổ trợ, nhưng không bao giờ có thể thay thế hoàn toàn kỹ năng thực tế của nha sĩ đang hành nghề. Trong buổi phỏng vấn này, chúng tôi trò chuyện với một trong những tác giả của nghiên cứu, Tiến sĩ Ruben Pauwels thuộc Khoa Nha khoa và Sức khỏe Răng miệng của Đại học Aarhus (Đan Mạch), để có cái nhìn sâu hơn về một số chủ đề chính của nghiên cứu.

Trước hết, Tiến sĩ Pauwels, ông có thể chia sẻ quan điểm của mình về tình hình hiện tại của chẩn đoán hình ảnh nha khoa bằng AI không? Công nghệ mới nổi này mang lại những ưu điểm và hạn chế nào, và ông nghĩ nó sẽ phát triển theo hướng nào?

Sự phát triển đã tiến triển với tốc độ chóng mặt trong vài năm qua. AI đã phát triển từ một chủ đề còn khá nhỏ hẹp trong nha khoa thành lĩnh vực đổi mới được quan tâm nhất chỉ trong một khoảng thời gian ngắn đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, chúng ta vẫn đang ở giai đoạn đầu trong nhiều khía cạnh, đặc biệt là trong chẩn đoán. Mặc dù các nghiên cứu đã cho thấy tiềm năng to lớn của chẩn đoán có sự hỗ trợ của AI, nhưng hiệu quả và độ tin cậy của các công cụ hiện có vẫn chưa được chứng minh đầy đủ—và có lẽ cần phải tiếp tục cải thiện.

Ưu điểm của AI có thể được tóm gọn chủ yếu ở sự kết hợp giữa tiết kiệm thời gian và nguồn lực, đồng thời cải thiện kết quả cho bệnh nhân. Trong nhiều trường hợp, AI được huấn luyện để thực hiện những nhiệm vụ tương đối thường quy nhưng tốn nhiều thời gian. Những nhiệm vụ này có thể không tác động trực tiếp đến bệnh nhân nhưng lại giúp giảm đáng kể khối lượng công việc cho nha sĩ lâm sàng. Trong các trường hợp khác—đặc biệt khi AI hỗ trợ các nhiệm vụ chẩn đoán hoặc lập kế hoạch điều trị—kết quả điều trị cho bệnh nhân có thể được cải thiện.

Mặc dù các công cụ AI không có nhược điểm rõ ràng, hiện tại chúng vẫn tồn tại một số hạn chế. Ví dụ, nhiều công cụ được huấn luyện trên các bộ dữ liệu khá nhỏ và đồng nhất, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng khái quát hóa. Ngoài ra, một số rủi ro tiềm tàng cũng đã được đề cập, chẳng hạn như điều trị quá mức và thiếu sự giám sát của con người, nhưng những lo ngại này phần lớn vẫn chỉ mang tính suy đoán ở giai đoạn này.

Về tương lai, ý kiến có thể khác nhau, nhưng tôi cho rằng khả năng cao AI sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong bộ công cụ của nha sĩ trong những năm tới. Cuối cùng, việc sử dụng AI có thể trở thành thói quen tự nhiên đối với hầu hết các nha sĩ. Đây không phải là lần đầu tiên một công nghệ mang tính đột phá đi vào môi trường lâm sàng—dù rằng AI mang đến một số cân nhắc đặc biệt riêng.

Bác sĩ Ruben Pauwels thuộc Khoa Nha khoa và Sức khỏe Răng miệng, Đại học Aarhus (Đan Mạch), đồng tác giả của nghiên cứu. (Hình ảnh: Dr Ruben Pauwels)

Về lý do thực hiện nghiên cứu, ông có đề cập rằng ông nhận thấy có một khoảng cách giữa các bác sĩ lâm sàng và bệnh nhân. Ông có thể nói rõ hơn về khoảng cách này và tại sao việc thu hẹp nó lại quan trọng không?
Khoảng cách này cụ thể là sự thiếu vắng các nghiên cứu đánh giá quan điểm của bệnh nhân về AI trong thực hành lâm sàng. Khi AI lần đầu tiên nổi lên như một chủ đề nóng, sự chú ý chủ yếu tập trung vào tác động của nó đối với các ngành y và nha khoa, đặc biệt là trong những chuyên khoa như X-quang. Nhiều khảo sát đã được tiến hành ở các cấp độ nghề nghiệp khác nhau, cho thấy sự đan xen giữa sự hào hứng và lo ngại. Chúng tôi chọn tập trung vào tiếng nói của bệnh nhân trong cuộc thảo luận này bởi vì bệnh nhân có khả năng sẽ đóng vai trò then chốt trong việc chấp nhận và ứng dụng AI.

Các chuyên gia nha khoa đã dựa vào thiết bị công nghệ cao trong nhiều thập kỷ, và AI cũng không nên được xem khác biệt quá nhiều so với những đổi mới trước đây.

Khảo sát của ông đã thu thập được 2.581 phản hồi. Trước tiên, ông đã hỏi bệnh nhân về những vấn đề gì, và ông có nhận thấy sự khác biệt nào theo vùng địa lý trong các câu trả lời không?
Chúng tôi đã thu thập dữ liệu về các đặc điểm chung của bệnh nhân, bao gồm thông tin nhân khẩu học, trình độ học vấn và mức độ quen thuộc với AI nói chung. Người tham gia sau đó được yêu cầu đánh giá mức độ đồng ý của họ với 16 phát biểu về việc ứng dụng AI trong nha khoa. Những phát biểu này được phân loại lỏng lẻo theo các nhóm thái độ và niềm tin, bao gồm nhiều khía cạnh của việc ứng dụng AI lâm sàng, chẳng hạn như sự giám sát của con người, quyền riêng tư dữ liệu và tính hiệu quả.

Đối với nhiều phát biểu, phản hồi từ sáu trung tâm tham gia nghiên cứu nhìn chung khá đồng nhất. Tuy nhiên, một số khác biệt khu vực đáng chú ý đã xuất hiện—đặc biệt là liên quan đến nhu cầu giám sát của con người. Ví dụ, bệnh nhân tại Brazil tỏ ra chấp nhận hơn với việc AI tự động thực hiện các nhiệm vụ chẩn đoán hình ảnh.

Những chủ đề chính nào đã xuất hiện từ nghiên cứu? Ông có nghĩ rằng quan điểm của bệnh nhân phản ánh đúng những gì đang thực sự diễn ra trong nha khoa không?
Kết luận quan trọng nhất là bệnh nhân hiện nhìn nhận AI một cách tích cực—như một công cụ hỗ trợ thay vì thay thế bác sĩ lâm sàng. Quan điểm này phù hợp với cách mà AI có khả năng sẽ được tích hợp trong tương lai gần, khi sự giám sát và trách nhiệm cuối cùng vẫn thuộc về bác sĩ.

Liệu có thể cập nhật thông tin thường xuyên cho bệnh nhân về AI trong nha khoa trong một môi trường thay đổi nhanh chóng như vậy không?
Tôi tin rằng điều đó hoàn toàn có thể, mặc dù tốc độ phát triển của AI rất nhanh. Phần lớn đổi mới diễn ra ở “phía sau hậu trường”; ở mức độ bề mặt, sự thay đổi sẽ diễn ra tương đối dần dần, vì vậy các nha sĩ sẽ không cần phải điều chỉnh thông điệp gửi đến bệnh nhân mỗi vài tháng.

Bệnh nhân nên được thông báo rằng AI, ở nhiều khía cạnh, chỉ đơn giản là một công cụ khác mà nha sĩ sử dụng. Các chuyên gia nha khoa đã dựa vào thiết bị công nghệ cao trong nhiều thập kỷ, và AI cũng không nên được xem quá khác biệt so với những đổi mới trước đây.

Tuy nhiên, trước khi nha sĩ có thể truyền đạt hiệu quả vai trò của AI cho bệnh nhân, chính họ cần được đào tạo bài bản. Điều này sẽ đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt trong những năm tới.